In welke landen mag je wildkamperen in (west) Europa?

Als Nederlander is wildkamperen iets waarvoor je, helaas, het eigen land zult moeten verlaten om écht te ervaren. Gelukkig zijn er in West-Europa tal van mogelijkheden om midden in de natuur je tentje op te zetten.

In dit artikel overlopen we verschillende landen in West-Europa en bespreken we kort wat er mag en wat niet.

We linken ook door naar uitgebreide artikels per land voor als je meer wilt weten. Want hoewel het ‘allemansrecht’ maar in een paar landen voorkomt zijn er vaak nog meer dan genoeg mogelijkheden om je slaapzak in het bos uit te rollen.

Daarnaast bespreken we de ‘wildkampeer-code’ en geven we nog tips en tricks voor de beste wildkampeer ervaringen.

Wildkamperen in Europa en het allemansrecht

Kort door de bocht is écht wildkamperen alleen mogelijk in landen die een zogenaamd ‘allemansrecht’ kennen. Ook wel ‘right to roam’ (Schotland), ‘allemansrätten’ (Zweden). ‘allemansretten’ (Noorwegen) of ‘Jokamiehen oikeudet’ (Finland) genoemd.

Het principe van het allemansrecht is dat, ondanks dat al het land van iemand of de staat is, iedereen het recht heeft hier te zijn.

Je mag hier dus overal wandelen (geen bordjes ‘op de paden blijven’) en er je tentje opzetten. Ook het plukken van bessen, paddenstoelen en eetbare planten voor eigen gebruik is allemaal toegestaan.

Let wel op, open vuur, vooral in de zomer, is meestal verboden of wordt toch ten minste sterk afgeraden. Ook in het ogenschijnlijk natte Noorwegen.

Zoals de verschillende benamingen al laten zien zijn er welgeteld 5 landen en 1 streek in west-Europa die dit recht kennen:

• Schotland
• Zweden
• Noorwegen
• Finland
• Ijsland
• Dartmoor park in Engeland

Ondanks dit geweldige recht en het sterke ‘friluftsliv’ verwerkt in de meeste van deze culturen zien we meer en meer regels rondom het wildkamperen in deze landen opkomen.

Lees de afzonderlijke artikelen om er dieper op in te duiken, maar in principe blijven dit wel de plekken om op eigen houtje de natuur in te trekken.

In welke landen mag je een bivak opslaan?

Bivak opslaan versus kamperen

Ze worden vaak verward, maar er is wel degelijk een groot verschil tussen een bivak opslaan of ergens gaan kamperen.

In veel landen zien we dan ook dat een bivak voor 1 nacht wel op veel plekken is toegestaan, waar voor meerdere dagen kamperen (en dus vaak ook op dezelfde plek recreëren) je wel naar een camping zult moeten verkassen.

Het verschil zit hem in ‘noodzaak’ versus recreatie, waar de laatste over het algemeen sneller voor overlast kan zorgen.

Een bivak is in principe puur bedoelt om te overnachten.

Je zet je tentje, tarp of hangmat uit, kookt misschien een avondmaaltijd op een gasbrandertje en duikt vervolgens je slaapzak in. De volgende ochtend ben je samen met de vogels uit de veren, pak je jouw spullen in en feitelijk heeft niemand door dat jij daar geweest bent.

Let erop dat in veel landen in een bivak geen tent is toegestaan. Je zult dus heel back-to-basic een zeiltje moeten spannen of gewoon een nachtje onder de sterren moeten doorbrengen.

In welke landen kun je bivakkeren?

We leggen hier even kort uit wat er onder de toegelaten bivak valt of staat, maar lees vooral de artikelen per land om precies te weten waar je aan toe bent.

Denemarken

In Denemarken mag je in het bos (dus niet in de duinen, strand, parken…) altijd je slaapmat uitrollen voor een nacht. Een tarp mag, maar mag geen ‘tent-functie’ hebben. Daarnaast kent Denemarken nog ontzettend veel andere opties om toch (gratis) in de natuur te overnachten dat het land bijna voelt als zijn Scandinavische grote broers.

Duitsland

In Duitsland mag je altijd in je slaapzak een nacht doorbrengen in het bos. Let wel op: In Schleswig-Holstein en Hessen mag je ‘s nachts niet van het wandelpad af, maar in theorie mag je dus wel op het wandelpad zelf slapen. In Berlijn is de tarp ook verboden, maar slaapzak alleen mag dus wel. Natuurgebieden zijn over het algemeen een no-go om een nacht in door te brengen.

Frankrijk

Hoewel in Frankrijk wildkamperen, dus meerdere dagen op 1 plek, ook is toegestaan vind je vaak toch her en der wel weer een verbod die het onmogelijk maakt. Bivakkeren daarentegen is vrijwel altijd wel mogelijk (ook met camper of busje), hoewel ook de nationale parken weer aparte regels kennen.

Waar kun je niet zomaar je tent opzetten in West-Europa?

Nederland

Helaas, Nederland is 1 van de strengste landen wat betreft je tent opzetten. Tot voor kort kenden we nog de paalcampings van staatsbosbeheer, maar die zijn in 2020 definitief opgeheven. Je enige optie voor een soort van wildkampeer-ervaring is het kamperen bij particulieren of op kleine natuur campings.

België

Ook in België is wildkamperen of een bivak niet zomaar toegestaan. Gelukkig kennen onze zuiderburen nog wel paalcampings, hier bivakzones genoemd. Daarnaast houden de Belgen wel van een goede ‘staptocht’ en kun je vaak vrij goed meerdaagse wandelroutes uitstippelen langs deze bivakzones.

Zwitserland

Hoewel in Zwitserland er geen algemeen verbod is, is dit per ‘kanton’ geregeld en die blijken vrijwel allemaal best moeilijk te doen. Je mag nog altijd je tent opzetten boven de boomgrens, maar aangezien je in dit geval echt wel alpine kampeerervaring moet hebben valt dit voor de meeste wildkampeerders af.

Spanje en Portugal

In Spanje en Portugal is je bivak opslaan en wildkamperen niet toegestaan. Over het algemeen werd het tot voor kort in Portugal wel gedoogd, maar daar is verandering in aan het komen.

(Portugal was tot voor kort het El Dorado van full-time vanlifers en digital nomads. Helemaal sinds de lock-downs en corona-maatregelen zijn veel mensen die kant op getrokken. Helaas bleken te veel mensen afval achter te laten en voor overlast te zorgen, waardoor de maat voor de (nu ook bange) bevolking helemaal vol is.)

Algemene regel voor elke wildkampeerder: Leave no Trace

Als laatste willen we dan toch nog eens nadrukkelijk de ‘leave no trace’ regels benoemen. Zoals we zien in de situatie in Portugal houden toch nog veel mensen zich hier niet aan, wat weer nieuwe verboden en regels tot gevolg heeft.

Het principe van leave no trace is simpel: Als jij vertrekt mag eigenlijk niemand meer kunnen zien dat jij daar geweest bent. En als je er bent, zou iemand eigenlijk al over je slaapzak moeten struikelen voor hij door heeft dat jij er bent.

• Neem al je afval mee (ja, ook je wc-papier!);
• Begraaf je grote boodschap;
• Was niet af in meren, rivieren of stroompjes. Gebruik en teiltje en giet weg in een kuil in de grond;
• Gebruik biologisch afbreekbare zeep;
• Breek en zaag geen takken af van levende bomen en struiken;
• Wees stil, converseer zacht en zet vooral geen muziekspeler aan;
• Kampeer uit de buurt (en liefst uit het zicht) van huizen en bewoond gebied
• Maak alleen een kampvuur als dit toegestaan is (wat meestal in de zomer, ook in Scandinavië, een nee is).

Tips en tricks voor een tof wildkampeer avontuur

Allereerst willen we je dus op het hart drukken om je goed te informeren over de lokale regels. Niks vervelender dan ‘s avonds uit je tent getrommeld te worden en weer te mogen vertrekken. (Met een fikse boete toe.)

Zorg ook dat je uitrusting op orde is. Tijdens het wildkamperen kun je niet ‘s nachts in het toiletgebouw schuilen als je tent toch niet waterdicht blijkt te zijn.

Daarbij hoort dan ook goede zorg voor je uitrusting. Iets kwijtraken of kapot scheuren als je op dagen wandelen van de bewoonde wereld bent is niet alleen onprettig, het kan levensgevaarlijk zijn. Onderschat de natuur niet!

Om dat voor elkaar te krijgen is een goed ingepakte tas en opgeruimd kamp het beste devies. We willen niet zomaar onszelf in de schijnwerpers zetten (of, eigenlijk toch wel).

En als laatste: Weet wat je doet als je de natuur in trekt. Kies je kampeerplek met zorg zodat je niet plots overvallen wordt door overlast van water, vallende rotsblokken of land- of mudslides. Maak geen open vuur recht onder de takken van levende bomen en struiken en zorg dat je vuur uit, echt uit is, als je vertrekt. Ga wilde dieren uit de weg en neem geen eten mee in je tent.

In de artikelen over wildkamperen in Zweden en in Schotland gaan we nog dieper in op je uitrusting en kampeertips.

Conclusie in welke landen mag je wildkamperen?

Voor alle artikelen rondom wildkamperen hier op Sunflake hebben we altijd ons best gedaan de meest recente en lokale informatie te vinden. We hebben altijd bronnen uit de desbetreffende landen geraadpleegd en spreken vaak uit eigen ervaring en kennis.

Veel artikelen rondom wildkamperen in de verschillende landen in Europa zijn generiek, we hopen hier een uitzondering in te zijn. Desondanks kunnen regels natuurlijk altijd weer veranderen en regio-specifiek afwijken. Controleer dus altijd bij lokale informatiebronnen naar de laatste regels (in de artikelen hebben we soms verwijzingen naar zulke instanties).

Allezins, wildkamperen kent veel haken en ogen, maar het is zeker de moeite waard om eens te proberen.

Welk land wil jij in keer op de bonne-fooi met wildkamperen ontdekken? (Wij twijfelen op dit moment tussen Noorwegen en Schotland…)